ΡΥΠΑΝΣΗ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ

Οι πηγές ρύπανσης των εσωτερικών χώρων διακρίνονται α) ανάλογα με την επικινδυνότητά τους, β) τη θέση τους ως προς τον εσωτερικό χώρο και γ) την περιοδικότητα εκπομπής των ρύπων. Η επικινδυνότητα μιας πηγής καθορίζεται από την επικινδυνότητα των ρύπων που εκπέμπει και από το ύψος των συγκεντρώσεών τους και χαρακτηρίζεται ως μικρή, μεσαία ή μεγάλη. Ανάλογα με τη θέση τους ως προς τον εσωτερικό χώρο διακρίνονται σε εσωτερικές και εξωτερικές. Εσωτερικές ονομάζονται όσες βρίσκονται μόνιμα μέσα στον εσωτερικό χώρο. Εξωτερικές ονομάζονται όσες βρίσκονται έξω από τους κλειστούς χώρους, αλλά οι ρύποι που εκπέμπουν εισέρχονται στον εσωτερικό χώρο. Τέλος, ανάλογα με την περιοδικότητα εκπομπής των ρύπων, διακρίνονται σε πηγές συνεχούς εκπομπής, όπως το έδαφος που αποτελεί πηγή ραδονίου και πηγές περιοδικής εκπομπής, όπως οι καύσεις που εκπέμπουν ρύπους μόνο κατά τη διάρκειά τους. Οι πιο σημαντικές πηγές ρύπανσης εσωτερικών χώρων είναι:

3.1. Τα συστήματα καύσης
Πρόκειται για συσκευές θέρμανσης, όπως σόμπες, θερμάστρες, λέβητες φυσικού αερίου, φούρνους, μαγκάλια και τζάκια, μέσα στις οποίες καίγονται, ανάλογα με τον τύπο τους, ξύλα, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, κηροζίνη κ.ά., και διάφορες φωτιστικές συσκευές (λάμπες πετρελαίου ή λαδιού). Τα καυσαέρια όλων των παραπάνω, όταν δεν απάγονται (απομακρύνονται), έχουν ως αποτέλεσμα την εκπομπή σημαντικών ποσοτήτων μονοξειδίου του άνθρακα (CO), διοξειδίου του άνθρακα (CO2), διοξείδιο του θείου (SO2), οξείδια του αζώτου (NOx) και αιωρούμενων σωματιδίων.

3.2. Τα κατασκευαστικά υλικά και τα στοιχεία εσωτερικού διακόσμου
Πρόκειται για τα υλικά που περιέχουν αμίαντο (αμιαντοκονιάματα), διάφορα βιομηχανικά είδη ξύλου (π.χ. καπλαμάδες) που συγκολλώνται με κόλλες, που περιέχουν φορμαλδεΰδη και από τα οποία κατασκευάζονται έπιπλα, πάγκοι, επενδύσεις, δάπεδα κ.ά., διάφορα μονωτικά υλικά, τα συνθετικά χαλιά και κάποια υλικά οικοδομών, τα οποία αποτελούν πηγή πτητικών οργανικών ενώσεων, διάφορα χρώματα (υδροχρώματα, ελαιοχρώματα, πλαστικά, κ.ά.), τα διαλυτικά και τα ξηραντικά χρωμάτων που περιέχουν βαρέα μέταλλα (μόλυβδο, υδράργυρο, κάδμιο κ.ά.) και μεταλλικές ίνες.

3.3. Τα είδη οικιακής χρήσης, τα υλικά και προϊόντα καθαρισμού, συντήρησης, προσωπικής υγιεινής και καταπολέμησης ανεπιθύμητων μορφών ζωής
Πρόκειται για τα απορρυπαντικά, τα κάθε είδους καθαριστικά για υγρό και στεγνό καθάρισμα, τα εντομοκτόνα, τα παρασιτοκτόνα και τα αποσμητικά χώρου, τα οποία περιέχουν δραστικές ουσίες με τοξική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό. Το λεμονένιο, το πινένιο, ο τετραχλωράνθρακας, το χλωροφόρμιο, το ναθφαλίνιο, το p-διχλωροβενζόλιο, το m-διχλωροβενζόλιο, το 1,1,1-τριχλωροαιθάνιο, το μυρκένιο, το τετραχλωροαιθυλένιο, το εννεάνιο, το δεκάνιο αποτελούν κάποιες από τις δραστικές ουσίες που υπάρχουν στα προϊόντα αυτά.

Σχεδιάγραμμα 1: Αριθμός δηλητηριάσεων λόγω εισπνοής ειδών οικιακής χρήσης,
σύμφωνα με ετήσιο απολογισμό του κέντρου δηλητηριάσεων


Πηγή: Εκπαιδευτικό πακέτο «Ατμοσφαιρική Ρύπανση Εσωτερικών Χώρων-Άρρωστα Κτήρια»

3.4. Το κάπνισμα (ενεργητικό ή παθητικό)
Στον καπνό του τσιγάρου έχουν ταυτοποιηθεί χιλιάδες διαφορετικές χημικές ουσίες. Η νικοτίνη, οι νιτρωδαμίνες, το μονοξείδιο του άνθρακα, το διοξείδιο του άνθρακα, τα οξείδια του αζώτου, το υδροκυάνιο (HCN), η ακρολεΐνη, η υδραζίνη αποτελούν μερικές από αυτές τις χημικές ουσίες, ενώ στον καπνό του τσιγάρου έχει πιστοποιηθεί η ύπαρξη καρκινογόνων ουσιών, όπως το βενζόλιο, η πίσσα, η φορμαλδεΰδη, το βενζοπυρένιο κ.ά.

 3.5. Η εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση

Εικόνα 1: Πηγές ρύπανσης εσωτερικών χώρων
Η εξωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση, το έδαφος και τα δομικά υλικά αποτελούν σημαντικές πηγές ρύπανσης των εσωτερικών χώρων των κτηρίων.

Ο εξωτερικός αέρας μεταφέρεται στους εσωτερικούς χώρους μαζί με διάφορους εξωτερικούς ρύπους, όπως το διοξείδιο του θείου, τα οξείδια του αζώτου, το όζον, το μονοξείδιο του άνθρακα και διάφορες πτητικές ενώσεις (VOCs), όπως τη φορμαλδεΰδη, το βενζόλιο, τα m- και p- ξυλένια και διάφορα αιωρούμενα σωματίδια, σκόνη, γύρη κ.ά.
3.6. Ο άνθρωπος, το νερό, τα τρόφιμα και τα κατοικίδια ζώα
Ο άνθρωπος μεταφέρει καθημερινώς ρύπους μέσω των ρούχων του και των παπουτσιών του, ενώ εκπέμπει και ο ίδιος ουσίες, όπως,για παράδειγμα, η ακετόνη, το οξικό οξύ και η ακεταλδεΰδη, μέσω της αναπνοής του ή του δέρματός του. Το πόσιμο νερό από πηγές κοντά σε ραδιενεργά πετρώματα, ενδεχομένως περιέχει ραδόνιο, ενώ στο ζεστό νερό του ντους, όταν είναι υπερχλωριωμένο, ενδεχομένως σχηματίζονται ενώσεις, όπως το χλωροφόρμιο και το τριχλωροαιθυλένιο. Τα ζώα παράγουν διάφορες αλλεργιογόνες ουσίες, ενώ τα οικιακά απορρίμματα αποτελούν πηγή εσωτερικής ρύπανσης, αφού αποτελούνται κυρίως από υπολείμματα φαγητών, τα οποία μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα αλλοιώνονται, αναπτύσσουν μεγάλους μικροβιακούς πληθυσμούς και δυσάρεστες οσμές.

3.7. Οι διάφορες ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές
Πρόκειται για συσκευές, όπως τα κινητά τηλέφωνα, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, οι τηλεοράσεις, τα φωτοτυπικά μηχανήματα, τα στερεοφωνικά, τα καλώδια εσωτερικών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων κ.ά. Όλες αυτές οι συσκευές εκπέμπουν διάφορες ουσίες, όπως αμμωνία, όζον, γραφίτη, βρωμιούχους επιβραδυντές καύσης, ενδοκρινικούς διαταράκτες, φθαλικές ενώσεις, αλλά και ακτινοβολία.
Τέλος, το έδαφος συνεισφέρει σε εκπομπές ραδονίου, το οποίο είναι ένα φυσικό ραδιενεργό στοιχείο.