ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

2.1. Ο καιρός και το κλίμα
Με τον όρο «καιρός» εννοούμε την κατάσταση μιας μικρής περιοχής της ατμόσφαιρας κάποια χρονική στιγμή. Σε αντιδιαστολή με το «κλίμα», ο καιρός αναφέρεται στις βραχυχρόνιες μεταβολές της ατμόσφαιρας, οι οποίες συμβαίνουν σε χρονικές κλίμακες από λίγα λεπτά ως λίγες βδομάδες. Το κλίμα ενός τόπου είναι ο μέσος όρος των καιρικών συνθηκών: θερμοκρασία, υγρασία και βροχόπτωση, οι οποίες επικρατούν στον τόπο αυτό, και προκύπτει από μετρήσεις τουλάχιστον τριάντα χρόνων. Τα κύρια μετεωρολογικά στοιχεία που χρησιμοποιούμε για να ορίσουμε τον καιρό είναι: α) η ατμοσφαιρική πίεση, β) η θερμοκρασία του αέρα, γ) η υγρασία του αέρα, και δ) η κίνηση του αέρα (άνεμος). Υπάρχει, ακόμα, μια σειρά από μετεωρολογικά στοιχεία (όπως η νέφωση, τα υδάτινα κατακρημνίσματα, η ορατότητα, κ.ά.) τα οποία, αν και πολύ σημαντικά, εξαρτώνται από τα κύρια στοιχεία.

2.2. Παράγοντες που διαμορφώνουν το κλίμα
α) Φυσικοί παράγοντες
Κατά βάση, το κλίμα είναι το αποτέλεσμα της απορρόφησης και της αναδιανομής της ηλιακής ακτινοβολίας στο σύστημα ατμόσφαιρας- υδρόσφαιρας- λιθόσφαιρας. Η ηλιακή ακτινοβολία παρέχει την ενέργεια, η οποία δημιουργεί τα καιρικά φαινόμενα και διαμορφώνει το κλίμα. Αυτή η ενέργεια προέρχεται από αντιδράσεις σύντηξης κατά τις οποίες τέσσερα πρωτόνια προερχόμενα από το υδρογόνο σχηματίζουν ένα άτομο ηλίου. Περίπου το ένα τρίτο της ηλιακής ακτινοβολίας ανακλάται πίσω στο διάστημα, ενώ το υπόλοιπο απορροφάται από τις διαφορετικές συνιστώσες του κλιματικού συστήματος: την ατμόσφαιρα, τους ωκεανούς, την ξηρά και τις διάφορες μορφές ζωής.
Εκτός από την ανακλώμενη ηλιακή ακτινοβολία, η Γη εκπέμπει και υπέρυθρη ακτινοβολία προς το διάστημα. Η λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην εξερχόμενη ακτινοβολία και στην εισερχόμενη ηλιακή ακτινοβολία καθορίζει το παγκόσμιο κλίμα. Οποιαδήποτε αλλαγή στους παράγοντες που επιδρούν τόσο στην εισερχόμενη όσο και στην εξερχόμενη ακτινοβολία ή στο μηχανισμό αναδιανομής της ενέργειας, οδηγεί σε αλλαγή του κλίματος.
Οι μεταβολές της ηλιακής ακτινοβολίας που φτάνει στη Γη μπορεί να οφείλονται τόσο στην ηλιακή δραστηριότητα όσο και σε βραδείες μεταβολές της γεωμετρίας της τροχιάς της Γης, συμπεριλαμβανομένων και αλλαγών στην κλίση του άξονα της Γης.

β) Ανθρωπογενείς παράγοντες
Η αλλαγή της σύστασης της ατμόσφαιρας οδηγεί σε αλλαγή του κλίματος μέσα από δύο διαφορετικούς μηχανισμούς: α) το φαινόμενο του θερμοκηπίου, όπου οι αυξημένες συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα και μεθανίου περιορίζουν τις απώλειες ακτινοβολίας προς το διάστημα και β) τη δράση των αιωρούμενων σωματιδίων τα οποία συγκεντρώνονται στα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας, όπου παραμένουν για πολλά χρόνια προκαλώντας ψύξη της κατώτερης ατμόσφαιρας.
Επίσης, οι αλλαγές στη χρήση γης, όπως η μετατροπή δασικών εκτάσεων σε καλλιεργήσιμες ή η «τσιμεντοποίηση» των αστικών κέντρων, επηρεάζουν τον τρόπο που η επιφάνεια της γης απορροφά την ηλιακή ακτινοβολία και θερμαίνει την ατμόσφαιρα. Αυτές οι επεμβάσεις επηρεάζουν τα υδρολογικά χαρακτηριστικά μιας περιοχής και κατ’ επέκταση τις βροχοπτώσεις.