ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΚΤΙΑ

  Βιομηχανία - Ορυχεία επιστροφή

Πολλές βιομηχανικές και εξορυκτικές δραστηριότητες αναπτύσσονται στην παράκτια ζώνη (το 80% της ελληνικής βιομηχανικής παραγωγής), λόγω της διαθεσιμότητας μεγάλων ποσοτήτων νερού που χρησιμοποιούνται κατά τη διαδικασία παραγωγής, καθώς και λόγω του αναπτυγμένου δικτύου θαλάσσιων μεταφορών που διευκολύνουν τη διάθεση των προϊόντων. Οι πιο ρυπογόνες βιομηχανίες για τη θάλασσα είναι τα βυρσοδεψεία, τα βαφεία, τα εργοστάσια μεταλλουργίας, τα διυλιστήρια πετρελαίου (παράκτιες και πλωτές εξορύξεις), τα εργοστάσια χημικών, χαρτοποιίας, υφαντουργίας και μεταποίησης γεωργικών προϊόντων (π.χ. κονσερβοποιία).

Επιπτώσεις στο παράκτιο περιβάλλον
Τα βιομηχανικά απόβλητα προκαλούν ρύπανση στο θαλάσσιο περιβάλλον, καθώς απελευθερώνουν σε αυτό πολυχλωριωμένες ενώσεις, βαρέα μέταλλα, ραδιενεργά υλικά και οργανικά απόβλητα. Οι πολυχλωριωμένοι υδρογονάνθρακες (PCB, διοξίνες) είναι ενώσεις που περιέχονται στα βιομηχανικά απόβλητα και έχουν αυξημένη τοξικότητα. Παρόλο που η παραγωγή PCB απαγορεύτηκε το 1970, η συγκέντρωσή τους στο φυσικό περιβάλλον είναι ακόμα υψηλή, μιας και πρόκειται για πολύ σταθερές ενώσεις που αποικοδομούνται εξαιρετικά αργά και συσσωρεύονται στους ιστούς των οργανισμών (βιοσυσσώρευση). Κατά την τριετία 1990-1992 πολλές χιλιάδες ζωνοδέλφινα έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας μια επιδημίας, μιας και το ανοσοποιητικό τους σύστημα ήταν εξασθενημένο εξαιτίας της ρύπανσης των θαλασσών από PCB. Τα PCB συσσωρεύονται σε πολύ μεγάλες ποσότητες στα δελφίνια, διότι βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσίδας (θηλαστικά). Οι διοξίνες παράγονται κατά την καύση κάρβουνου, σκουπιδιών, επεξεργασμένου ξύλου και από τη μεταλλουργία και ευθύνονται για καρκινογένεση, εξασθένιση του ανοσοποιητικού συστήματος, νευρολογικές παθήσεις και διαταραχές του θυροειδή.
Τα βαρέα μέταλλα (υδράργυρος, μόλυβδος, κάδμιο, ψευδάργυρος, χαλκός) συσσωρεύονται στους ιστούς των οργανισμών και προκαλούν τοξικότητα σε όλα τα επίπεδα της τροφικής αλυσίδας και τελικά στον άνθρωπο (π.χ. δηλητηριάσεις από κατανάλωση οστρακοειδών, καρκίνος). Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Μιναμάτα, μια πόλη στην Ιαπωνία, όπου ένα εργοστάσιο παραγωγής ακεταλδεύδης (ουσία για την κατασκευή πλαστικών) ρύπανε τη θάλασσα με 200-600 τόννους υδράργυρου σε διάστημα 36 χρόνων. Το 1956 έγιναν οι πρώτες διαγνώσεις δηλητηρίασης από υδράργυρο (νευρολογικά προβλήματα, παράλυση, τερατογενέσεις) και μέσα σε 32 χρόνια 2209 άνθρωποι είχαν δηλητηριαστεί και 730 είχαν πεθάνει.
Τα ραδιενεργά απόβλητα καταλήγουν στο υδάτινο περιβάλλον από πυρηνικές δοκιμές, από πυρηνικά εργοστάσια ή από την απόρριψη ραδιενεργών αποβλήτων. Απορροφώνται από τα ιζήματα και έχουν μεγάλο χρόνο παραμονής στο θαλάσσιο περιβάλλον. Συσσωρεύονται στους ιστούς των υδρόβιων οργανισμών και μπορεί να προκαλέσουν καρκίνους, ανωμαλίες στο ανοσοποιητικό σύστημα και τερατογενέσεις.

Τα βιομηχανικά απόβλητα μπορεί να περιέχουν και μεγάλο οργανικό φορτίο (π.χ. βιομηχανίες τροφίμων) το οποίο καταλήγοντας στη θάλασσα διασπάται σε θρεπτικά συστατικά και προκαλεί φαινόμενα ευτροφισμού, μείωσης του διαθέσιμου οξυγόνου και υποβάθμισης της βιοποικιλότητας. Οι υποθαλάσσιες και οι παράκτιες εξορύξεις πετρελαίου και φυσικού αερίου προκαλούν ρύπανση στο θαλάσσιο περιβάλλον, κυρίως σε περιπτώσεις διαρροών ή καταστροφών των αγωγών, αλλά και κατά την εξόρυξη και επεξεργασία του πετρελαίου, με τις συνέπειες που αναπτύχθηκαν παραπάνω.
Οι βιομηχανίες, και κυρίως τα εργοστάσια παραγωγής πυρηνικής και ηλεκτρικής ενέργειας, χρησιμοποιούν το θαλασσινό νερό για την ψύξη των εγκαταστάσεών τους όπου αναπτύσσονται πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Το θερμό αυτό νερό που επιστρέφει στη θάλασσα μπορεί να αυξήσει την τοπική θερμοκρασία κατά 1 έως 5°C και να προκαλέσει θερμική ρύπανση. Η υποβάθμιση της βιοποικιλότητας είναι μια από τις συνέπειες της θερμικής ρύπανσης, όπως συνέβη για παράδειγμα στις ακτές της Φλόριντα, όπου η άνοδος της θερμοκρασίας κατά 5°C ευνόησε την ανάπτυξη κυανοβακτηρίων τα οποία εκτόπισαν τους φυσικούς πληθυσμούς φυκών και ανώτερων θαλάσσιων φυτών. Η θερμική ρύπανση μπορεί, επίσης, να επηρεάσει τους αναπαραγωγικούς κύκλους των υδρόβιων οργανισμών.

Η καύση ορυκτών καυσίμων για τις ανάγκες της βιομηχανίας είναι ένας από τους παράγοντες που συμβάλλουν στην έκλυση μεγάλης ποσότητας διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη έχει ως αποτέλεσμα την τήξη των πάγων της Αρκτικής και της Ανταρκτικής και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας από 50 έως και 150 εκατοστά μέχρι το 2090. Λόγω της τήξης των πάγων τα ενδιαιτήματα για την αναπαραγωγή και τη διαβίωση πολλών αρκτικών ζώων, όπως οι φώκιες, οι αρκούδες και οι πιγκουΐνοι, καταστρέφονται. Επίσης, εξαιτίας της ανόδου της στάθμης της θάλασσας πολλές παράκτιες περιοχές που περιλαμβάνουν καλλιεργήσιμες και κατοικήσιμες εκτάσεις θα καλυφθούν με νερό, χιλιάδες μικρά νησιά του Ειρηνικού θα εξαφανιστούν και το νερό των υπόγειων υδροφορέων θα αλατωθεί.

Προτάσεις - Λύσεις

Η ανάπτυξη μεθόδων ελέγχου, η χρήση ειδικών φίλτρων και η δημιουργία σύγχρονων εγκαταστάσεων για την επεξεργασία των βιομηχανικών αποβλήτων είναι απαραίτητη για την εξυγίανση των υδάτινων οικοσυστημάτων. Η περαιτέρω επιστημονική έρευνα θα δώσει περισσότερες πληροφορίες για τις συνέπειες χρήσης διαφόρων επιβλαβών χημικών ουσιών που θα πρέπει να απαγορευθούν. Η χρήση μεθόδων ξηρής ψύξης των βιομηχανικών μονάδων, αντί της υγρής ψύξης, θα μειώσει τη θερμική ρύπανση στη θάλασσα. Η σταδιακή αντικατάσταση της χρήσης του πετρελαίου και της πυρηνικής ενέργειας από εναλλακτικές πηγές ενέργειας πιο φιλικές προς το περιβάλλον είναι απαραίτητη. Μια νέα μορφή ανανεώσιμης πηγής ενέργειας που αποτελεί αντικείμενο της σύγχρονης επιστημονικής έρευνας είναι η ενέργεια που παράγεται από τη δράση των κυμάτων. Ένα μεγάλο κύμα ύψους 15 μέτρων και με περίοδο 15 δευτερολέπτων (περίοδος κύματος είναι ο χρόνος μεταξύ των διαδοχικών κυμάτων) μεταφέρει ενέργεια 1700 KW κατά μήκος κάθε μέτρου του μετώπου κύματος, όμως, στην πράξη μόνο 50 KW/m θα ήταν η μέγιστη δυνατή εκμεταλλεύσιμη ροή ενέργειας. Προς το παρόν, η εκμετάλλευση της ενέργειας των κυμάτων δεν έχει εφαρμοστεί σε μεγάλη εμπορική κλίμακα, αν και η κατασκευή τέτοιων εργοστασίων έχει προγραμματιστεί στην Πορτογαλία, στη Σκωτία και στην Κορνουάλη (Αγγλία). Ένας αριθμός ζητημάτων, όπως η αύξηση της αποδοτικότητας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, η εύρεση ανθεκτικών στη διάβρωση υλικών για την κατασκευή των μονάδων παραγωγής και η μείωση του κόστους κατασκευής, πρέπει να διερευνηθούν συστηματικά.
(βλ. εικόνα 42 για τις συνολικές επιπτώσεις των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο θαλάσσιο περιβάλλον)

Εικόνα 42: Πηγές ρύπανσης του θαλάσσιου περιβάλλοντος που προέρχονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες

Πηγή: http://www.marisec.org


Πηγή: http://www.eea.europa.eu/themes/water/water-pollution