|
Β΄ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ
Ενέργεια 3.2β «Έρευνα »
Τα ερευνητικά έργα της Ενέργειας 3.2β «Έρευνα» συγχρηματοδοτήθηκαν από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του ΕΠΕΑΕΚ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης), Β΄ ΚΠΣ (Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, 1997-2000). Το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας ανέλαβε την εποπτεία σαράντα οκτώ ερευνητικών έργων στο πλαίσιο της παραπάνω Ενέργειας. Υπεύθυνος της Ενέργειας 3.2β ήταν ο Kαθηγητής Μιχάλης Κασσωτάκης και Χειριστής ο Δρ. Βασίλης Σβολόπουλος.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Φίλιππος Σπυρόπουλος
Ευρωπαϊκό Κέντρο Δημοσίου Δικαίου
1. Ιστορική αναδρομή - Κριτική προσέγγιση του ισχύοντος Ελληνικού συστήματος
Εξετάζοντας το ισχύον νομικό πλαίσιο της οργάνωσης σπουδών στην Ελλάδα διαπιστώνουμε ότι απουσιάζει παντελώς η ενότητα της ειδικότητας και ειδικότερα της διπλής προπτυχιακής ειδικότητας, για την οποία γίνεται η έρευνα αυτή.
Από αυτό συνάγεται ότι όπως είναι σήμερα διαμορφωμένο το θεσμικό - νομοθετικό πλαίσιο υπάρχει αντικειμενική αδυναμία λειτουργίας συστήματος προγραμμάτων σπουδών που θα οδηγούν σε διπλό προπτυχιακό τίτλο ή σε δύο προπτυχιακούς τίτλους στο τέλος του πρώτου κύκλου σπουδών. Αντίθετα δεν προβλέπεται από το Ν. 2083/92 η απαγόρευση απόκτησης διπλού μεταπτυχιακού τίτλου, θεσμός που είναι γνωστός στη διεθνή ακαδημαϊκή πρακτική. Πρέπει όμως να επισημάνουμε ότι και στην περίπτωση της διπλής μεταπτυχιακής ειδίκευσης, ενώ νομικά δεν απαγορεύεται, θεσμικά δεν υπάρχει πλαίσιο που να καθορίζει τη διπλή μεταπτυχιακή ειδίκευση.
2. Συγκριτική ανάλυση του ισχύοντος συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες (Ισπανία, Βέλγιο, Μ. Βρετανία, Γερμανία)
Στο πλαίσιο της οικοδόμησης μιας κοινής ευρωπαϊκής αγοράς έχει σημασία να είναι αντίστοιχος και ο τρόπος σύνδεσης της αγοράς με την επιστήμη ως πρωτότυπη έρευνα αλλά και ως μέθοδος προετοιμασίας και κατάρτισης νέων στελεχών. Πρόθεση της μελέτης μας ήταν η μεταρρυθμιστική μας πρόταση να λαμβάνει υπόψη της τα συστήματα σπουδών που ακολουθούνται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ισπανία, το Βέλγιο, η Αγγλία και η Γερμανία. Δανειστήκαμε χρήσιμες ιδέες και επιχειρήσαμε να τις προσαρμόσουμε στην ελληνική πραγματικότητα, ώστε να είναι αποτελεσματικές.
Στην Ισπανία είναι δυνατός ο συνδυασμός μαθημάτων που προέρχονται από διαφορετικούς κύκλους σπουδών, υπό την έννοια ότι τα μαθήματα του δεύτερου κύκλου μπορούν να τα παρακολουθούν φοιτητές που διαθέτουν μια σειρά από διαφορετικούς τίτλους του πρώτου κύκλου σπουδών. Συνεπώς, μόνο με τον πανεπιστημιακό τίτλο του πρώτου κύκλου, ένας φοιτητής δύναται να αποκτήσει, ακολουθώντας το προβλεπόμενο πρόγραμμα σπουδών, δύο πτυχία δευτέρου κύκλου σπουδών.
Στο Βέλγιο δύο είναι τα εξαγόμενα συμπεράσματα από τη μελέτη που έγινε:
- Τα προγράμματα πτυχιακών σπουδών στην επιστήμη του δικαίου παρουσιάζουν «ευελιξία» με την έννοια ότι ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας, κάτι που ενισχύεται από το γεγονός ότι δεν αποκλείουν την πρόσβαση σε διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους.
- Αντίθετα, οι εφαρμοζόμενες εκπαιδευτικές μέθοδοι στις πανεπιστημιακές σχολές του Βελγίου δεν επιτρέπουν το συνδυασμό σπουδών δύο διαφορετικών επιστημονικών κλάδων, που θα οδηγούσε για παράδειγμα στη λήψη πτυχίου νομικών και οικονομικών σπουδών ταυτόχρονα. Άλλωστε, τα χρησιμοποιούμενα εκπαιδευτικά εγχειρίδια δεν επιτρέπουν την ταυτόχρονη εγγραφή και παρακολούθηση και των δύο αυτών ειδών σπουδών.
Όπως προκύπτει από την ανάλυση που έγινε στο βρετανικό σύστημα, το σύστημα της ανώτατης εκπαίδευσης στη Βρετανία διευκολύνει την πραγματοποίηση σπουδών ειδίκευσης σε περισσότερους επιστημονικούς τομείς και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι στην ηπειρωτική Ευρώπη.
Το νομοθετικό καθεστώς λειτουργίας της ανώτατης εκπαίδευσης ευνοεί τη διδασκαλία μαθημάτων με διεπιστημονικό περιεχόμενο για δύο λόγους: πρώτον λόγω της ευελιξίας του εν λόγω συστήματος και δεύτερον γιατί εξασφαλίζει πλουραλισμό και ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. Το γεγονός ότι υπάρχει μια πληθώρα πανεπιστημίων που δρουν ανταγωνιστικά ενισχύει την πρόθεση των διοικητικών τους φορέων να υιοθετούν καινοτόμα προγράμματα σπουδών.
Στην Γερμανία το θέμα της εκπαίδευσης, και βέβαια και της ανώτατης, είναι υπόθεση των Κρατιδίων. Συνεπώς και το ζήτημα της διπλής κατεύθυνσης ρυθμίζεται διαφορετικά από κρατίδιο σε κρατίδιο.
3. Θέσεις φορέων της αγοράς, της έρευνας και της πολιτικής
Κρίναμε αναγκαίο να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας τις απόψεις της αγοράς (ΣΕΒ, ΕΒΕΑ), της έρευνας (Πανεπιστήμια) και της πολιτικής (ΥΠΕΞ, ΥΠΕΘΟ). Η μέθοδος που χρησιμοποιήσαμε για τη δική μας έρευνα συνίστατο σε σύνταξη ειδικών ερωτηματολογίων προκειμένου αυτά να απαντηθούν από τους αρμόδιους φορείς, καθώς και προφορικές συνεντεύξεις ειδικών από αυτούς τους χώρους, προκειμένου να εκτιμηθούν οι αδυναμίες και οι δυνατότητες του προϋπάρχοντος συστήματος καθώς και οι προοπτικές και τα πλεονεκτήματα της δικής μας πρότασης.
Οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας πιστεύουν ότι η συνδυασμένη γνώση είναι ιδιαιτέρως χρήσιμη στην αγορά, διότι εξάρει τη δημιουργική φαντασία των κατόχων της, μεγιστοποιεί τις δυνατότητές τους, διευρύνει τις ικανότητές τους να αναζητούν και να βρίσκουν νέους τρόπους και νέους δρόμους.
Θετικά αντιμετωπίζει το Πανεπιστήμιο την εισαγωγή του θεσμού της διπλής προπτυχιακής ιδιότητας. Διατυπώνεται βέβαια μια σημαντική επιφύλαξη που είναι και προϋπόθεση για την επιτυχία της νέας πρότασης. Αυτή είναι η σωστή οργανωτική υποδομή πάνω στην οποία θα ακουμπήσει η εφαρμογή του νέου συστήματος. Σωστός προγραμματισμός σπουδών, σύγχρονο πρόγραμμα σπουδών με σωστό συνδυασμό μαθημάτων, επαρκής αριθμός διδασκόντων, πρακτικά μέσα (αίθουσες, εργαστήρια, εποπτικά μέσα, κ.ά.).
Εφόσον συντρέχουν αυτές οι προϋποθέσεις και γίνει κατόπιν σοβαρής μελέτης ο συνδυασμός ειδικοτήτων, η πανεπιστημιακή κοινότητα, όπως προκύπτει από τις εκτιμήσεις που συναντήσαμε μέσω των συνεντεύξεων που κάναμε, πιστεύει στην επιτυχία του θεσμού της διπλής προπτυχιακής ειδικότητας.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η διπλή προπτυχιακή ειδικότητα για την άσκηση της πολιτικής σε διεθνές κυρίως πεδίο, διότι μπορεί να βάλει τις βάσεις για την ανάπτυξη της επιστημονικής - πολιτιστικής και οικονομικής διπλωματικής.
Μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία της διπλής προπτυχιακής ειδικότητας η πολιτική μπορεί να βγει κερδισμένη σε τρία επίπεδα:
α) όσον αφορά τους στόχους της στον τομέα των εθνικών και διεθνών σχέσεων,
β) όσον αφορά την εξεύρεση νέων μεθόδων συνεργασίας με τις καινούργιες αγορές ή τη βελτίωση της συνεργασίας με παλιές,
γ) όσον αφορά την παραγωγή ανθρώπινου, στελεχειακού δυναμικού αναγκαίου για την οποιαδήποτε προσπάθεια.
4. Πρόταση Εφαρμογής
H πρότασή μας συνίσταται στα ακόλουθα: Ο φοιτητής εντάσσεται σε μια πανεπιστημιακή σχολή που έχει κατ’ αρχήν επιλέξει να παρακολουθήσει, αφού επιτύχει στην πανελλήνια αξιολόγηση των εισαγωγικών εξετάσεων.
Αφού παρακολουθήσει επί δύο χρόνια το σύνολο των βασικών μαθημάτων, δηλ. τα μαθήματα κορμού τα οποία ορίζονται από το πανεπιστήμιο και πρέπει να είναι τα ίδια σε όλη τη χώρα, στη συνέχεια αρχίζουν οι συνδυασμοί.
Ο φοιτητής συμβουλευόμενος από έναν εκπαιδευτικό σύμβουλο επιλέγει τον κλάδο στον οποίο θέλει να αναπτυχθεί παράλληλα. Ο φοιτητής έχει την ευθύνη της επιλογής του συνδυασμού των ειδικοτήτων.
Το πανεπιστήμιο έχει την ευθύνη της κατάρτισης του κοινού προγράμματος σπουδών των δύο επόμενων ετών προσδιορίζοντας παράλληλα ποια μαθήματα θεωρούνται κύρια και ποια κατ’ επιλογήν.
Ο εκπαιδευτικός σύμβουλος είναι αυτός που έχοντας συνολική εικόνα, γνώση και ενημέρωση για τα κενά της αγοράς εργασίας συμβουλεύει το φοιτητή.
Η ανάληψη πρωτοβουλιών και η λήψη αποφάσεων από το φοιτητή τον ενεργοποιεί μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία, τον καθιστά συνυπεύθυνο για τις αποφάσεις που τον αφορούν και τον προσαρμόζουν σταδιακά στα δεδομένα της αγοράς εργασίας, όπως θα τα συναντήσει μετά την απόκτηση του πτυχίου του.
Ο συνολικός χρόνος σπουδών γι’ αυτούς που θα επιδιώξουν τη διπλή ειδικότητα σαφώς θα είναι μεγαλύτερος από το χρόνο σπουδών όσων πάρουν μόνο μία ειδικότητα (4 χρόνια) και μικρότερος από το εάν σπούδαζαν χωριστά τις δύο ειδικότητες (8 χρόνια) πρέπει δηλαδή να είναι περίπου 5-6 χρόνια.
Κατά τη διάρκεια σπουδών ο φοιτητής είναι σκόπιμο να μελετά εντατικά και μία ξένη γλώσσα που θα αντιστοιχεί κατά προτίμηση σε μία νέα συνεργαζόμενη αγορά, π.χ. Ρουμάνικα, Βουλγαρικά, Ρωσικά, Τουρκικά, κ.ά.
Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών διπλής συνδυασμένης προπτυχιακής ειδικότητας, ο φοιτητής μπορεί για ένα χρόνο να συνεχίσει τις σπουδές του με την αντίστοιχη μεταπτυχιακή εμβάθυνση ώστε να ολοκληρωθεί επιστημονικά πάνω στο συγκεκριμένο θέμα και να είναι έτοιμο στέλεχος για την αγορά εργασίας. Στο επίπεδο του μεταπτυχιακού, η συνεργασία του Πανεπιστημίου τόσο με την αγορά όσο και με τη διοίκηση των Υπουργείων Εξωτερικών και Εθνικής Οικονομίας, καθώς και με τις αρμόδιες υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί να είναι ιδιαίτερα στενή, ώστε η εκπαίδευση των νέων επιστημόνων να είναι απολύτως εναρμονισμένη με τους προσανατολισμούς και τις ανάγκες τόσο της Ενωμένης Ευρώπης, όσο και της Ελληνικής Πολιτείας.
Εισηγητής: Φίλιππος Σπυρόπουλος
Σημείωση: Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας, Πανελλήνιο Συνέδριο, Έρευνα για την ελληνική εκπαίδευση, 21-23 Σεπτεμβρίου 2000, Περιλήψεις Εισηγήσεων, Αθήνα 2000.
βλ. επίσης
|
