|
Β΄ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ
Ενέργεια 3.2β «Έρευνα »
Τα ερευνητικά έργα της Ενέργειας 3.2β «Έρευνα» συγχρηματοδοτήθηκαν από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του ΕΠΕΑΕΚ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης), Β΄ ΚΠΣ (Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, 1997-2000). Το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας ανέλαβε την εποπτεία σαράντα οκτώ ερευνητικών έργων στο πλαίσιο της παραπάνω Ενέργειας. Υπεύθυνος της Ενέργειας 3.2β ήταν ο Kαθηγητής Μιχάλης Κασσωτάκης και Χειριστής ο Δρ. Βασίλης Σβολόπουλος.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Γεώργιος Δημητριάδης
Πανεπιστήμιο Πατρών
Η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης έχει κατά καιρούς αποτελέσει βασική επιδίωξη των εκπαιδευτικών συστημάτων σε πολλές χώρες, επειδή η κριτική σκέψη συνιστά ένα σύνολο δεξιοτήτων απαραίτητων σε πλαίσια όχι μόνον επιστημονικά αλλά και καθημερινής πρακτικής. Οι βασικοί στόχοι του προγράμματος ήταν:
- ο σχεδιασμός διδακτικών εργαλείων με στόχο την ανάπτυξη δεξιοτήτων επιστημονικής κριτικής σκέψης και παράλληλη κάλυψη της ύλης του κεφαλαίου της Γενετικής Μηχανικής
- η επιλογή ενός σχήματος αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας της διδακτικής στρατηγικής ως προς την ανάπτυξη δεξιοτήτων κριτικής σκέψης στους φοιτητές - υποκείμενα της έρευνας
- η διερεύνηση της ανάπτυξης επιστημονικής κριτικής σκέψης στη διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας.
Η βασική επιλογή στο σχεδιασμό της παρούσας έρευνας ήταν η φιλοσοφική προσέγγιση της μελέτης της κριτικής σκέψης, όπως έχει χρησιμοποιηθεί και σε προγενέστερες μελέτες της κριτικής σκέψης από τους Ennis, Paul, Zohar, Tamir. Στο φιλοσοφικό θεωρητικό πλαίσιο μελέτης της κριτικής σκέψης, κεντρική θέση κατέχει το επιχείρημα που εκφράζει το συλλογισμό. Ο σχεδιασμός νοητικών έργων έγινε με βάση τη θεωρητική ανάλυση για ανάπτυξη δεξιοτήτων επιστημονικού συλλογισμού του Kuhn και των συνεργατών του. Τα νοητικά έργα είναι στην πραγματικότητα μαθησιακά περιβάλλοντα που επάγουν την ανάπτυξη συλλογισμών με οικοδόμηση επιχειρημάτων, και μέσω αυτών επιχειρούνται τόσο η προσέγγιση των εννοιών της Γενετικής Μηχανικής όσο και των δεξιοτήτων επιστημονικής κριτικής σκέψης (scientific critical thinking skills).
Βασική δεξιότητα κριτικής επιστημονικής σκέψης στην οποία απευθύνονται τα έργα είναι η δεξιότητα του υποθετικο-συμπερασματικού συλλογισμού. Η δεξιότητα αυτή αναπτύσσεται μέσα σε μαθησιακά περιβάλλοντα που απαιτούν:
- Διατύπωση και έλεγχο υποθέσεων
- Πρόβλεψη και ερμηνεία πειραματικών δεδομένων - εξαγωγή συμπερασμάτων
- Αξιολόγηση πειραματικής πορείας στο σύνολό της ή μεμονωμένων πειραματικών επιλογών
Το δείγμα της έρευνας ήταν: Πειραματική ομάδα: 32 φοιτητές, Ομάδα ελέγχου: 21 φοιτητές. Συνθήκες διδασκαλίας: Ο καθηγητής ως εισηγητής του θέματος και συντονιστής των συζητήσεων στο επίπεδο όλης της τάξης – οι φοιτητές σε ενεργό ρόλο στη διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας εργάσθηκαν σε ομάδες των τριών ή τεσσάρων ατόμων προκειμένου να συζητήσουν και να δώσουν απάντηση στα νοητικά έργα.
Συγκεκριμένα έγιναν τα εξής:
- Αξιολόγηση της πειραματικής ομάδας με προ- και μετα-τεστ για δεξιότητες επιστημονικής κριτικής σκέψης, στο γενικότερο πλαίσιο της βιολογίας.
- Ποιοτική ανάλυση των συζητήσεων των ομάδων στη διάρκεια επίλυσης των νοητικών έργων σε τρεις διαστάσεις: γλωσσικό, γνωστικό και κοινωνικό επίπεδο.
- Σύγκριση της επίδοσης των υποκειμένων της πειραματικής και της ομάδας ελέγχου στο τελικό τεστ που αφορούσε τόσο στη μάθηση και κατανόηση εννοιών του αντικειμένου της Γενετικής Μηχανικής, όσο και στις δεξιότητες επιστημονικής κριτικής σκέψης στο ίδιο αντικείμενο.
Από τα αποτελέσματά μας προκύπτουν θετικές ενδείξεις ότι τα νοητικά έργα που αναπτύξαμε ήταν κατάλληλα για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων επιστημονικής κριτικής σκέψης. Συγκεκριμένα, τα αποτελέσματα σύγκρισης πειραματικής με ομάδα ελέγχου δείχνουν την καλύτερη επίδοση της πειραματικής ομάδας στα θέματα που εξέταζαν τις ίδιες δεξιότητες στο αντικείμενο της Γενετικής Μηχανικής, ενώ οι διαφορές στα θέματα γνώσεων μεταξύ των υποκειμένων των δυο ομάδων δεν είναι στατιστικά σημαντικές. Ακόμη τα αποτελέσματα που αφορούν στη σύγκριση της επίδοσης των υποκειμένων της πειραματικής ομάδας σε τεστ σχετικών δεξιοτήτων πριν και μετά τη διδακτική στρατηγική που εφαρμόσθηκε δείχνουν βελτίωση των δεξιοτήτων τους, στατιστικά σημαντική.
Τα στοιχεία από την ανάλυση συζητήσεων είναι ιδιαίτερα σημαντικά. Οι συνομιλίες των φοιτητών στην πορεία επίλυσης των έργων αποκαλύπτουν την ύπαρξη επεισοδίων που χαρακτηρίζονται από οργανωτική δραστηριότητα και ανάπτυξη συλλογισμών, που δείχνουν ότι η φύση των έργων που χρησιμοποιήθηκαν οδήγησε σε δραστηριότητες διερευνητικού χαρακτήρα, στη διάρκεια των οποίων οι εν λόγω δεξιότητες εξασκήθηκαν και βελτιώθηκαν.
Εισηγητές: Β. Ζόγκζα, Γ. Δημητριάδης
Σημείωση: Το παραπάνω κέιμενο προέρχεται από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας, Πανελλήνιο Συνέδριο, Έρευνα για την ελληνική εκπαίδευση, 21-23 Σεπτεμβρίου 2000, Περιλήψεις Εισηγήσεων, Αθήνα 2000.
βλ. επίσης
|
