|
Β΄ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ
Ενέργεια 3.2β «Έρευνα »
Τα ερευνητικά έργα της Ενέργειας 3.2β «Έρευνα» συγχρηματοδοτήθηκαν από κοινοτικούς και εθνικούς πόρους στο πλαίσιο του ΕΠΕΑΕΚ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης), Β΄ ΚΠΣ (Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης, 1997-2000). Το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας ανέλαβε την εποπτεία σαράντα οκτώ ερευνητικών έργων στο πλαίσιο της παραπάνω Ενέργειας. Υπεύθυνος της Ενέργειας 3.2β ήταν ο Kαθηγητής Μιχάλης Κασσωτάκης και Χειριστής ο Δρ. Βασίλης Σβολόπουλος.
Επιστημονικός Υπεύθυνος: Νίκος Ανδριανόπουλος
Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Με το Ερευνητικό αυτό Πρόγραμμα διερευνώνται οι προϋποθέσεις δημιουργίας ενός πρότυπου διεθνούς διαπανεπιστημιακού Κέντρου για τη μελέτη και το σχεδιασμό του ανθρώπινου περιβάλλοντος (φυσικού, πολιτιστικού, τηλεματικού), με αξιοποίηση των εκάστοτε τεχνολογικών εξελίξεων. Επίσης, προσδιορίζεται ότι το Κέντρο θα είναι διαρκούς πανεπιστημιακής εκπαιδευτικής και ερευνητικής δραστηριότητας και καταρτίζεται το πλαίσιο του Προγράμματος Σπουδών του. Καθηγητές από τα συμμετέχοντα πανεπιστήμια θα διαμορφώνουν και θα διεξάγουν από κοινού ένα πρωτοποριακό διακλαδικό πρόγραμμα με ουσιαστικές συμπληρωματικές γνώσεις και κριτική θεώρηση κρίσιμων θεμάτων.
Κεντρικός άξονας των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων του Κέντρου θα είναι ο Άνθρωπος και η διαμόρφωση του τρόπου ζωής του στο σύγχρονο κόσμο. Το ακαδημαϊκό πρόγραμμα θα μπορεί να τροποποιείται ανά έτος, ώστε ο κύκλος σπουδών να είναι πάντοτε επίκαιρος και να ανταποκρίνεται στις εκάστοτε τρέχουσες συνθήκες και δυνατότητες. Κάθε πρόγραμμα θα οριστικοποιείται ένα έτος πριν από την έναρξή του. Θα εστιάζεται σε μια βελτιωτική πρόταση για ένα θέμα της ευρύτερης περιοχής του Κέντρου, που όμως θα μπορεί να αξιοποιηθεί και σε αντίστοιχες περιπτώσεις ανά τον Κόσμο. Ιδιαίτερη έμφαση θα δίνεται στη θεώρηση της Ανθρωπότητας, ως συνόλου διακριτών μελών, που σήμερα βρίσκεται –περισσότερο από οποτεδήποτε άλλοτε– σε διαδικασία γρήγορου και όλο και μεγαλύτερου συντονισμού.
Με δεδομένο ότι η ευημερία του συνόλου προκύπτει ως συνισταμένη της ευημερίας των μελών του, θα διερευνώνται κοινές επιδιώξεις σε συνάρτηση με διατηρητέες ιδιαιτερότητες που τις προεκτείνουν. Θα έχουν, δηλαδή, τα προγράμματα του Κέντρου ως απώτερο στόχο την ευρύτερη βελτίωση της κοινωνικής διαβίωσης. Γι' αυτό και επιζητείται κάθε εντοπισμένη αναπτυξιακή πρόταση του Κέντρου να συμβάλλει και στη γενικότερη ανάπτυξη (όχι μόνον, δηλαδή, να μη βλάπτεται από μία τοπική βελτίωση κάποιο άλλο μέρος αλλά και, ει δυνατόν, να προκύπτει ωφέλεια για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο τμήμα της ανθρωπότητας).
Στόχος του προγράμματος είναι να φέρνει κοντά σπουδαστές από διάφορες χώρες και διάφορους κλάδους, σε μια ξεχωριστή ερευνητική και εκπαιδευτική εμπειρία που θα τους παράσχει ουσιαστικά εφόδια για να προσεγγίζουν το αύριο. Διακεκριμένοι δάσκαλοι από διάφορες ειδικότητες θα κεντρίζουν το ενδιαφέρον των σπουδαστών παρουσιάζοντας σύγχρονα προβλήματα. Σπουδαστές και καθηγητές μαζί, θα καλούνται μέσα από έναν εποικοδομητικό προβληματισμό για τις πρακτικές του σήμερα να αξιοποιήσουν την εμπειρία του χθες και να προβλέψουν, να ανακαλύψουν και να διαμορφώσουν νέους δρόμους για το αύριο.
Στην παρούσα Έρευνα συγκρίθηκαν διάφορων τύπων ακαδημαϊκά προγράμματα, ως προς την καταλληλότητά τους για το προτεινόμενο εγχείρημα, και αναλύθηκαν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα του καθενός. Για τους λόγους που παρουσιάζονται στην Απολογιστική Έκθεση του Ερευνητικού αυτού Προγράμματος προτείνεται ως προσφορότερο ένα διεθνές διαπανεπιστημιακό και διακλαδικό πρόγραμμα, μεταπτυχιακού επιπέδου και διετούς διάρκειας. Το πρόγραμμα αυτό θα συνδυάζει εκπαίδευση από απόσταση επί τρία εξάμηνα, που θα προπαρασκευάζει τους σπουδαστές για την τελική τους επιτόπια πρακτική εφαρμογή, διάρκειας ενός ακαδημαϊκού εξαμήνου. Ως τόπος της πρακτικής εφαρμογής προτείνεται κατ' αρχάς η Σπάρτη, χωρίς όμως να αποκλείονται και άλλα μέρη της Ελλάδας ή και άλλων χωρών, ανάλογα με το βαθμό που ο κάθε τόπος πληροί τις προϋποθέσεις διεξαγωγής του σταδίου αυτού (εφ' όσον υπάρχουν, δηλαδή, θέματα ειδικού ενδιαφέροντος, τα απαραίτητα μέσα και η αναγκαία τοπική ανταπόκριση, όπως, για παράδειγμα, συμβαίνει στη Σύρο ή στην Καλαμάτα).
Εάν εξασφαλιστούν οι κατάλληλοι πόροι, το εγχείρημα με τη διεξαγωγή του εξαμήνου πρακτικής εφαρμογής στη Σπάρτη φαίνεται να είναι άμεσα εφαρμόσιμο, επειδή υπάρχουν κορυφαία ενδιαφερόμενα ιδρύματα και η κατάλληλη έκταση για την ανέγερση των απαραίτητων εγκαταστάσεων. Η εξαιρετική ως θέση και φυσική ομορφιά έκταση 150 στρεμμάτων απέναντι στο Μυστρά, ιδιοκτησίας του Σαϊνοπουλείου Ιδρύματος, διατίθεται από το Ίδρυμα για την ανέγερση κτιριακών εγκαταστάσεων του Κέντρου. Στην έκταση αυτή, με θέα προς το Βυζαντινό Κάστρο και σε ολόκληρο τον κάμπο της Σπάρτης, υπάρχει από το 1990 υπαίθριο αμφιθέατρο 1800 θέσεων και ανεγείρονται αθλητικές εγκαταστάσεις.
Το ενδιαφέρον τους για το εγχείρημα έχουν εκδηλώσει έμπρακτα από το 1994 το Ε.Μ.Π., το Πανεπιστήμιο Αθηνών και το Carnegie Mellon University των ΗΠΑ, ενώ κατά τη διάρκεια του προγράμματος προσέφεραν την εμπειρία τους και καθηγητές από πολλά άλλα σημαντικά πανεπιστήμια (μεταξύ των οποίων τα MIT, University of California - Berkeley, ETH Zurich, Georgia Institute of Technology, Penn State University, Tufts, University of Louisiana, Ecole Nationale des Ponts et Chaussιes) και ειδικοί από διακεκριμένα ερευνητικά ινστιτούτα (Naval Research Laboratory, Los Alamos National Laboratory κ.ά.).
Εξάλλου, η πολλαπλή διάθεση συνεισφοράς στο εγχείρημα επιβεβαιώθηκε κατά την εκτέλεση του παρόντος ερευνητικού προγράμματος. Οι καθηγητές και ερευνητές, Έλληνες και ξένοι, που συμμετείχαν στην έρευνα προσέφεραν, χωρίς αμοιβή, την εργασία τους για την προδιαγραφή του Κέντρου και τον κατ' αρχήν σχεδιασμό του ακαδημαϊκού του προγράμματος. Ορισμένοι, μάλιστα, κάλυψαν οι ίδιοι έξοδα μετακινήσεών τους, ενώ άλλοι προσέφεραν σε συναδέλφους τους φιλοξενία και άλλες παροχές σε είδος (γεύματα εργασίας, διάθεση αυτοκινήτου) ώστε να μειωθεί το κόστος της προπαρασκευαστικής αυτής φάσης.
Παράλληλα με τη διαμόρφωση του ακαδημαϊκού προγράμματος, έγινε και μια αρχική προσέγγιση στο σχεδιασμό των απαραίτητων κτιριακών εγκαταστάσεων, με την ανάθεση σχετικών σπουδαστικών εργασιών. Στο πνεύμα του εγχειρήματος, όπου το ίδιο το Κέντρο αποτελεί θέμα πρακτικής εφαρμογής, δόθηκε στο ΕΜΠ διπλωματική εργασία με θέμα το σχεδιασμό των εγκαταστάσεων του Κέντρου στην έκταση του Σαϊνοπουλείου. Παράλληλα έγιναν συνεννοήσεις ώστε κατά το εαρινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2000-2001 η προμελέτη μιας χωροταξικής πρότασης για το Κέντρο να αποτελέσει το εξαμηνιαίο θέμα μιας τάξης μεταπτυχιακών σπουδαστών της Αρχιτεκτονικής στο πανεπιστήμιο Georgia Institute of Technology (γνωστού ως Georgia Tech), στην Ατλάντα των ΗΠΑ. Η συνολική πρόταση, εκτός από τα κτιριακά έργα στο Σαϊνοπούλειο, θα περιλαμβάνει και τη μελέτη ένταξης του Κέντρου στον πολεοδομικό ιστό της Σπάρτης, με πρόβλεψη διαμονής των σπουδαστών και ερευνητών στην πόλη.
Το ακαδημαϊκό πρόγραμμα προδιαγράφτηκε κατά την παρούσα Έρευνα και θα οριστικοποιηθεί μόλις διευθετηθούν τα θέματα χρηματοδότησης και καθοριστεί επακριβώς ο χρόνος έναρξης των πρώτων προγραμμάτων του Κέντρου. Οι προδιαγραφές αυτές διαμορφώθηκαν με βάση στοιχεία από δραστηριότητες ανά τον κόσμο, που σε διάφορα σημεία τους παρουσιάζουν συνάφεια με το προτεινόμενο πρόγραμμα. Σχετικές αναφορές τεκμηριώνουν τα πορίσματα της Έρευνας.
Σε ένα Κέντρο που σχεδιάζεται να αποτελεί διαρκώς Κέντρο πρωτοποριακών εφαρμογών, η οριστικοποίηση του ακαδημαϊκού προγράμματος μπορεί να γίνει μόνον αφού καθοριστούν οι ακριβείς ημερομηνίες διεξαγωγής των μαθημάτων (ακαδημαϊκό ημερολόγιο). Κρίνεται συνεπώς ως πρώτη προτεραιότητα η οικονομική διασφάλιση της συνέχειας του προγράμματος και ο καθορισμός λεπτομερούς και ρεαλιστικού χρονοδιαγράμματος. Στην κατεύθυνση αυτή, άρχισε κατά τη διάρκεια του Ερευνητικού προγράμματος και ολοκληρώνεται σύντομα η νομική διαδικασία σύστασης κατάλληλου φορέα για να αναλάβει τη λειτουργία του Κέντρου.
Στην Απολογιστική Έκθεση αναφέρονται οι λόγοι για τους οποίους πιστεύουμε ότι η συνέχεια αυτού του Ερευνητικού Προγράμματος αξίζει και πρέπει να ενταχθεί στο Γ' ΚΠΣ. Για τα λειτουργικά έξοδα θα υποβληθεί, από κοινού με τα συνεργαζόμενα ελληνικά πανεπιστήμια, πρόταση για ένταξη στο Β' ΕΠΕΑΕΚ, ενώ πρόταση για τη χρηματοδότηση των κτιριακών εγκαταστάσεων πρόκειται να υποβληθεί προς την Περιφέρεια Πελοποννήσου.
Τα βασικά συμπεράσματα της Έρευνας συνοψίζονται στα εξής:
- Σήμερα υπάρχουν και οι δυνατότητες και το απαραίτητο ενδιαφέρον για να δημιουργηθεί αυτό το Κέντρο. Τα ξένα Πανεπιστήμια ενδιαφέρονται όλο και περισσότερο να εντάσσουν στα προγράμματά τους σπουδές στο εξωτερικό.
- Η θεματολογία και η εκπαιδευτική προσέγγιση στις οποίες κατέληξε το Ερευνητικό αυτό Πρόγραμμα αντιπροσωπεύουν τρέχουσες τάσεις στο διεθνή ακαδημαϊκό χώρο.
- Η διεξαγωγή των επιτόπιων εφαρμογών σε επιλεγμένες περιοχές της Ελλάδας και ο ενεργός ρόλος των καθηγητών διαφόρων πανεπιστημίων στην οργάνωση των προγραμμάτων, κάνει το πρόγραμμα ελκυστικό για σημαντικές προσωπικότητες του ακαδημαϊκού χώρου. Η χρονικά περιορισμένη επιτόπια παραμονή των διδασκόντων κατά τη διάρκεια του εαρινού εξαμήνου, καθιστά εφικτή τη συμμετοχή τους.
- Οι διακλαδικές προσεγγίσεις κερδίζουν καθημερινά οπαδούς στον ακαδημαϊκό χώρο. Είναι όμως ακόμη υπό διερεύνηση τι ακριβώς σημαίνει διακλαδικότητα και πως εφαρμόζεται. Επίσης επισημαίνεται η διαφορά ανάμεσα στην inter-disciplinarity και την trans-disciplinarity (και τα δύο στα ελληνικά αποδίδονται ως διακλαδικότητα). Το προτεινόμενο ακαδημαϊκό πρόγραμμα είναι trans-disciplinary.
- Το μέγεθος του εγχειρήματος υπερβαίνει το μέγεθος ενός απλού ερευνητικού προγράμματος, και συνεπώς χρειάζεται ειδικός φορέας για την οργάνωση και διαχείριση του Κέντρου. Η δημιουργία ανεξάρτητου φορέα διασφαλίζει περισσότερο την ουσιαστικά και τυπικά ισότιμη συμμετοχή των ελληνικών και ξένων ακαδημαϊκών ιδρυμάτων που θα συνεργάζονται στο πρόγραμμα.
- Οι υπεύθυνοι των ξένων πανεπιστημίων θεωρούν απαραίτητη προϋπόθεση για την επιτυχή πραγματοποίηση του προγράμματος την ύπαρξη ενός "champion", δηλαδή, ενός ατόμου που θα αποτελεί ψυχή και κινητήρια δύναμη για το πρόγραμμα.
- Προϋπόθεση για την επιτυχή συνεργασία των ιδρυμάτων είναι η αξιοπιστία όλων των εμπλεκομένων και η συνακόλουθη αυστηρή τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων ως προς τις αποφάσεις, τα προγράμματα και τις οικονομικές υποχρεώσεις όλων των συμμετεχόντων μερών.
- Είναι γενικά αποδεκτό ότι το Κέντρο θα αναδειχθεί με την προβολή των αποτελεσμάτων του και ότι η δημοτικότητά του θα είναι ανάλογη με τη φήμη του. Συνεπώς είναι αναμενόμενο κατά την πρώτη πενταετία της λειτουργίας του, να χρειαστεί επιδότηση τουλάχιστον των επιτόπιων προγραμμάτων πρακτικής εφαρμογής.
Εισηγητής: Δ. Ρ. Ρηγόπουλος Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Πανεπιστήμιο Αθηνών (υπευθ. έργου καθηγ. Ηλίας Μαριολάκος), Σαϊνοπούλειο Ίδρυμα (υπευθ. έργου κ. Γεώργιος Σαϊνόπουλος) και Ινστιτούτο Σπάρτης (υπευθ. έργου Δρ. Διονύσης Ρηγόπουλος)
Σημείωση: Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας, Πανελλήνιο Συνέδριο, Έρευνα για την ελληνική εκπαίδευση, 21-23 Σεπτεμβρίου 2000, Περιλήψεις Εισηγήσεων, Αθήνα 2000.
βλ. επίσης
|
