Β΄ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΡΧΙΚΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ

Επιστημονικός Υπεύθυνος: Ιωάννης Δαρζέντας

Πανεπιστήμιο Αιγαίου

Το παρόν ερευνητικό έργο αντιμετώπισε το πρόβλημα της διασύνδεσης των προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών και της διασύνδεσης αυτών με την αγορά εργασίας για σπουδές στη γνωστική περιοχή των πληροφοριακών και επικοινωνιακών συστημάτων.

Ο χώρος των πληροφοριακών και επικοινωνιακών συστημάτων θεωρείται σήμερα ένας έντονα παραγωγικός χώρος στην αγορά εργασίας και οι απαιτήσεις είναι μεγάλες τόσο στο επίπεδο της ανάπτυξης ενός θεωρητικού προφίλ κατάλληλου να αντιμετωπίσει διαρκώς μεταβαλλόμενες εξελικτικές διαδικασίες, όσο και στο επίπεδο της ανάπτυξης πρακτικών γνώσεων, άμεσα χρησιμοποιήσιμων στην καθημερινή ανταγωνιστική πραγματικότητα.

Στόχος του παρόντος έργου είναι η μελέτη και ο προσδιορισμός των ιδιαιτεροτήτων που πρέπει να παρουσιάζουν οι προπτυχιακές και μεταπτυχιακές σπουδές στον Ελληνικό χώρο, στην περιοχή των πληροφοριακών και επικοινωνιακών συστημάτων ώστε να είναι διεθνώς ανταγωνιστικές τόσο στο θεωρητικό επίπεδο όσο και στο επίπεδο της παραγωγής άμεσα χρησιμοποιήσιμων από την αγορά εργασίας επιστημόνων.

Το ερευνητικό έργο εξελίχθηκε βασισμένο στις εξής επιμέρους φάσεις του:

• την προσέγγιση διεθνών εμπειριών για την ανίχνευση και διερεύνηση της σχέσης μεταξύ προπτυχιακών, μεταπτυχιακών σπουδών και αγοράς εργασίας στο χώρο των πληροφορικών και επικοινωνιακών συστημάτων
• την πιλοτική λειτουργία της διαδικασίας διασύνδεσης προπτυχιακών και μεταπτυχιακών σπουδών στο συγκεκριμένο αντικείμενο χρησιμοποιώντας ως πεδίο δοκιμών το νέο Τμήμα Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου.
• την τελική έκθεση-μελέτη όπου γίνεται αξιολόγηση του συνόλου των ενεργειών καταλήγοντας σε μια τελική μορφή μελέτης του έργου.

Η μεθοδολογία που ακολουθήθηκε στα πλαίσια του έργου ακολουθεί την «top-down» προσέγγιση προσδιορισμού και μελέτης προβλημάτων. Αρχικά μελετήθηκε το γενικό πλαίσιο που διέπει τις σπουδές πληροφορικής διεθνώς και σε επόμενο στάδιο εφαρμόστηκαν πιλοτικά συγκεκριμένες ενέργειες στον ελληνικό ακαδημαϊκό χώρο και συγκεκριμένα στο τμήμα Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Στην πρώτη φάση του έργου έγινε μια προσέγγιση των διεθνών εμπειριών και πρακτικών στο θέμα των σπουδών σε πληροφοριακά και επικοινωνιακά τόσο σε προπτυχιακό όσο και σε μεταπτυχιακό επίπεδο, πάντα με γνώμονα τη διασύνδεση των σπουδών με την αγορά εργασίας. Μελετήθηκαν οι σπουδές σε πανεπιστημιακά ιδρύματα του εξωτερικού, οι εναλλακτικοί τρόποι διασύνδεσής τους με την αγορά εργασίας, ο ρόλος επαγγελματικών και επιστημονικών οργανισμών και οι τάσεις που υπάρχουν ως προς τη διδασκαλία των Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων. Στα πλαίσια του έργου δημιουργήθηκε Βάση Δεδομένων με πληροφοριακά στοιχεία για περισσότερα από 8000 προγράμματα σπουδών σε γνωστικά αντικείμενα που σχετίζονται με τη Πληροφορική. Η Βάση δεδομένων είναι προσβάσιμη μέσω του Διαδικτύου (www.aegean.gr/resinfo) και παρέχει δυνατότητες αναζητήσεων με τη χρήση συνδυασμού κριτηρίων. Η μεθοδολογία συλλογής και επεξεργασίας στοιχείων βασίστηκε στη μελέτη της διεθνούς βιβλιογραφίας και των προγραμμάτων σπουδών προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου,  μέσα από:

• Τη μελέτη προγραμμάτων σπουδών τμημάτων πληροφορικής που υπάρχουν στη Βάση Δεδομένων.
• Τη περαιτέρω ανάλυση ορισμένων αντιπροσωπευτικών προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών σε πληροφοριακά συστήματα.
• Τη δειγματοληπτική έρευνα με τη συμμετοχή 120 προέδρων τμημάτων πληροφορικής διεθνώς.
• Δράση επαγγελματικών και επιστημονικών οργανισμών που προωθούν τη διασύνδεση σπουδών και αγοράς εργασίας.
• Τη μελέτη διεθνών αναγνωρισμένων μοντέλων για το σχεδιασμό προγραμμάτων σπουδών σε Πληροφοριακά Συστήματα.

Με βάση τα στοιχεία της μελέτης προκύπτουν, μεταξύ άλλων τα παρακάτω συμπεράσματα:

• Διαφαίνεται η ανάπτυξη τάσης για διαχωρισμό των επιστημονικών περιοχών της Επιστήμης Υπολογιστών (Computer Science) και Πληροφοριακών Συστημάτων (Information Systems). Η τάση αυτή φαίνεται αφενός από τα διαφορετικά αντικείμενα που διδάσκονται στα τμήματα που ανήκουν σε κάθε περιοχή και αφετέρου από το γεγονός ότι το ακαδημαϊκό αντικείμενο των Πληροφοριακών Συστημάτων διδάσκεται τα τελευταία χρόνια κυρίως σε οικονομικές σχολές/ σχολές διοίκησης, σε αντίθεση με την επιστήμη Υπολογιστών που διδάσκεται σε πολυτεχνικές σχολές και σχολές θετικών επιστημών.
• Παρατηρείται έντονη η ανάγκη της αγοράς σε επαγγελματίες πληροφοριακών συστημάτων με γνώσεις και ικανότητες διαχείρισης. Για το λόγο αυτό παρατηρείται τάση για σπουδές σε θέματα διαχείρισης Πληροφοριακών Συστημάτων, ιδιαίτερα στο μεταπτυχιακό επίπεδο.
• Θέματα σχετικά με ανάπτυξη Πληροφοριακών Συστημάτων και Τεχνολογία Πληροφοριών (Information Technology) αποτελούν το κύριο προσανατολισμό, προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών σε πληροφοριακά συστήματα.
• Οι παραπάνω τάσεις προσδιορίζουν και τη σχέση προπτυχιακών, μεταπτυχιακών σπουδών και της αγοράς καθώς διαφαίνεται ότι οι απόφοιτοι προπτυχιακών τμημάτων, συνήθως, ακολουθούν επαγγελματική πορεία στην ανάπτυξη και το σχεδιασμό ΠΣ, ενώ οι απόφοιτοι μεταπτυχιακών ακολουθούν καριέρα σε θέματα διαχείρισης και consulting. Στην ίδια λογική έχουν σχεδιαστεί τα μοντέλα IS '97 και MSIS 2000 για το σχεδιασμό προπτυχιακών και μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών, αντίστοιχα.
• Σε αντίθεση με την επιστήμη υπολογιστών όπου διαφαίνεται η τάση για δημιουργία μεταπτυχιακών προγραμμάτων με στόχο την εξειδίκευση, οι μεταπτυχιακές σπουδές σε πληροφοριακά συστήματα ακολουθούν έντονα και άλλες τάσεις, όπως είναι η ενοποίηση της τεχνολογίας πληροφοριών στα πλαίσια ενός οργανισμού και η διεπιστημονική προσέγγιση (εφαρμογές της πληροφορικής σε κάποια άλλη επιστημονική περιοχή).

Στην Ενότητα Εργασίας 2 (δοκιμαστική πιλοτική λειτουργία), εφαρμόστηκαν τα αποτελέσματα της ενότητας εργασίας 1 σε πιλοτικό επίπεδο. Με βάση τις ιδιαιτερότητες του τμήματος Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Αιγαίου αποφασίστηκε η πιλοτική σχεδίαση ενός Μεταπτυχιακού Προγράμματος σπουδών σε Πληροφοριακά και Επικοινωνιακά Συστήματα και η επαφή του τμήματος με εταιρείες και οργανισμούς που δραστηριοποιούνται σε θέματα πληροφορικής.

Η πρόταση που επιλέχθηκε αφορά τη σχεδίαση ενός μεταπτυχιακού προγράμματος σπουδών με βάση το διεθνώς αναγνωρισμένο μοντέλο MSIS 2000, που έχει εκδοθεί από τους οργανισμούς ACM και AIS, για το σχεδιασμό μεταπτυχιακών σπουδών σε Πληροφοριακά Συστήματα.
Οι επιμέρους ενότητες του προγράμματος σπουδών είναι:

• Η ενότητα Κύριος Κορμός Πληροφοριακών Συστημάτων (IS Core) αποτελείται από έναν ελάχιστο αριθμό γνώσεων που πρέπει να κατέχουν όλοι οι φοιτητές του μεταπτυχιακού προγράμματος.
• Η ενότητα Ολοκλήρωση (Integration) αφορά την ανάγκη των οργανισμών να ενοποιήσουν τα επιμέρους συστήματα του οργανισμού και να επικοινωνήσουν με εξωτερικές οντότητες, όπως είναι οι πελάτες και οι προμηθευτές.
• Οι Επιλογές Εξειδίκευσης (Career Tracks) αποτελούνται από μαθήματα επιλογής τα οποία σχετίζονται με την εξειδίκευση των φοιτητών σε επιμέρους επιστημονικές περιοχές. Δεδομένων των διεθνών τάσεων για σπουδές σε θέματα διαχείρισης και ανάπτυξης Πληροφοριακών Συστημάτων αλλά και της ανάγκης της ελληνικής αγοράς σε επιστήμονες με γνώσεις ανάπτυξης δικτύων και τηλεπικοινωνιών, το προτεινόμενο μεταπτυχιακό πρόγραμμα παρέχει επιλογές εξειδίκευσης στους τομείς της Ανάλυσης και Σχεδιασμού Συστημάτων, των Τηλεπικοινωνιών-Δικτύων και της Διοίκησης και Συστημάτων Διαχείρισης.

Η διπλωματική εργασία
Το προτεινόμενο μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών αξιολογήθηκε ως προς τη διασύνδεσή του με την αγορά εργασίας, διενεργώντας έρευνα με τη συμμετοχή οργανισμών που δραστηριοποιούνται στο τομέα των Πληροφοριακών και Επικοινωνιακών Συστημάτων. Συνολικά απεστάλησαν ερωτηματολόγια σε 112 οργανισμούς και απάντησαν οι 39. Παρατηρείται ότι οι τομείς με τη μεγαλύτερη δυσκολία ανεύρεσης προσωπικού καλύπτονται από το πρόγραμμα σπουδών και από το προφίλ του αποφοίτου.

Συνοψίζοντας, το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών που σχεδιάστηκε πιλοτικά στα πλαίσια του έργου χαρακτηρίζεται από υψηλό βαθμό διασύνδεσης με την αγορά εργασίας και μπορεί να αντεπεξέλθει στις τρέχουσες και μελλοντικές ανάγκες. Διαφοροποιείται από τα αντίστοιχα προπτυχιακά προγράμματα εφόσον προορίζεται να δημιουργήσει απόφοιτους με γνώσεις διαχείρισης και ικανότητες διοίκησης παράλληλα με την εξειδίκευση σε επιμέρους τομείς, με ιδιαίτερη ζήτηση στην ελληνική αγορά εργασίας.

Εισηγητής: Ιωάννης Δαρζέντας

Σημείωση: Το παραπάνω κείμενο προέρχεται από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας, Πανελλήνιο Συνέδριο, Έρευνα για την ελληνική εκπαίδευση, 21-23 Σεπτεμβρίου 2000, Περιλήψεις Εισηγήσεων, Αθήνα 2000.

βλ. επίσης

•  Δραστηριότητες>Συνέδρια-Ημερίδες-Σεμινάρια>2000>Πανελλήνιο Συνέδριο: Έρευνα για την Ελληνική Εκπαίδευση
•  Εκδόσεις>Τίτλοι>Το Έργο Έρευνα 1997- 2000, Συνοπτική Παρουσίαση