Φιλική Εκτύπωση: Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας

Έρευνες > Σε εξέλιξη (Πρόγραμμα PISA του ΟΟΣΑ) > Έρευνες Υποδομής

Ελληνικά παιδαγωγικά περιοδικά (1831-1991)

Για την Ιστορία της Εκπαίδευσης ιδιαίτερη θέση κατέχει μια κατηγορία πηγών: Οι παιδαγωγικές περιοδικές εκδόσεις. Τα περιοδικά αυτά προσεγγίζονται δύσκολα με συνέπεια να παραμένει ανεκμετάλλευτο το πολύτιμο υλικό τους.

Για τη διευκόλυνση των ερευνητών εκπονείται στο ΚΕΕ ένα ηλεκτρονικό «Συγκεντρωτικό Ευρετήριο Παιδαγωγικών Περιοδικών» και συγκροτείται μια βιβλιογραφία περιοδικών.

α) Συγκεντρωτικό Ευρετήριο Παιδαγωγικών Περιοδικών

Στο Ευρετήριο έχουν καταχωρηθεί τίτλοι άρθρων με συστηματική επιδίωξη την ανάπτυξη εκείνων που παρέχουν ανεπαρκείς πληροφορίες για το περιεχόμενο του αντίστοιχου άρθρου.

Το «Συγκεντρωτικό Ευρετήριο Παιδαγωγικών Περιοδικών», στην πρώτη φάση του, περιλαμβάνει ευρετήρια δημοσιευμένα ή ανέκδοτα που παραχωρούνται από τους συντάκτες τους και άλλα που συντάσσονται ειδικά από την ομάδα εργασίας του ΚΕΕ.

Η χρονική περίοδος την οποία καλύπτει προσδιορίζεται από το πρώτο παιδαγωγικό περιοδικό του νέου ελληνικού κράτους, «Αιγιναία» 1831, μέχρι και το 1991, οπότε άρχισε να κυκλοφορεί το "Δελτίο Εκπαιδευτικής Αρθρογραφίας" του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου. Ο σχεδιασμός του επιτρέπει τον σταδιακό εμπλουτισμό του με ευρετήρια καινούριων περιοδικών.

Αρχικά καταγράφηκαν σε ηλεκτρονική έκδοση (δισκέτα, περιβάλλον Windows, εφαρμογή σε PowerPoint με ενσωματωμένο φύλλο Excel) τα περιεχόμενα επτά περιοδικών. Στο τέλος Ιουνίου 2003 πραγματοποιήθηκε β΄ μορφή έκδοσης του Ευρετηρίου σε ψηφιακό δίσκο, στην οποία εντάχθηκαν τα περιεχόμενα έντεκα ακόμη περιοδικών. Στην γ΄ μορφή της έκδοσής του σε ψηφιακό δίσκο (Μάιος 2004) περιέχονται συνολικά είκοσι επτά περιοδικά (7.047 λήμματα):

ΑΙΓΙΝΑΙΑ (Η) (1831)

ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ (Ο) (1839)

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ (1880 – 1881)

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ (ΤΟ) (1883-1884, 1885, 1887)

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΙΣ (Π. Π. Οικονόμου) (1892 - 1895)

ΔΗΜ[ΟΤΙΚΗ] ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΙΣ (Σ. Δ. Δουκάκη) (1901 – 1906)

ΕΠΕΤΗΡΙΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΣ (1902)

ΕΠΕΤΗΡΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ (1902)

ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΙΣ (Σ. Δ. Δουκάκη) (1905 – 1906)

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΝ ΔΕΛΤΙΟΝ (1906 - 1914)

ΔΕΛΤΙΟ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ (1911 – 1924)

ΑΓΩΓΗ (1915 – 1917)

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ (1917 – 1920)

ΠΑΙΔΟΛΟΓΙΑ (1920-1921)

ΑΥΓΗ (1923 – 1925)

ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ (1926 – 1928)

ΣΧΟΛΙΚΗ ΠΡΑΞΗ (1927 – 1928)

ΕΠΕΤΗΡΙΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΕΩΣ (1932)

ΜΕΛΕΤΗ – ΚΡΙΤΙΚΗ [του «Ακαδημ[αϊκού] Ομίλου»] (1932 – 1933)

ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΖΩΗ (Λαμία) (1932 – 1933)

ΠΑΙΔΕΙΑ (Μίλτου Κουντουρά) (1936)

ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ (1945- 1949)

ΠΑΙΔΕΙΑ (Ε. Π. Παπανούτσου) (1946 – 1951)

ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΖΩΗ (1952 – 1961)

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΝ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΔΙΔΑΣΚΑΛΟΥ (1953 – 1990)

ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΟΥ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ (1965 – 1966)

ΔΕΛΤΙΟΝ ΤΟΥ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΟΜΙΛΟΥ (1926 – 1929)

Στην έκδοση έχουν περιληφθεί, εκτός από τα ευρετήρια περιοδικών που καταρτίστηκαν στο ΚΕΕ και ευρετήρια που εκπονήθηκαν από τους: Θεόδωρο Παπακωνσταντίνου, Χάρη Αθανασιάδη, Αδαμάντιο Στ. Ανεστίδη, Γ. Αλισανδράτο, Γεώργιο Γρόλλιο και Χρήστο Τζήκα.

β) Βιβλιογραφία

Σε αυτό το σκέλος του προγράμματος επιχειρείται η συγκρότηση μιας πλήρους Βιβλιογραφίας των ελληνικών παιδαγωγικών περιοδικών από τη συγκρότηση του ελληνικού κράτους (1830) ως την μεταπολίτευση (1974). Πρόκειται για εργασία υποδομής που φιλοδοξεί αφενός να λειτουργήσει ως εργαλείο των ιστορικών της εκπαίδευσης και αφετέρου να οριοθετήσει ένα νέο πεδίο μελέτης στην Iστορία της Eκπαίδευσης.

Η αξία των παιδαγωγικών περιοδικών είναι προφανής: Είτε ως πηγές για την προσέγγιση άλλων θεμάτων είτε ως διακριτά αντικείμενα μελέτης μπορούν να συμπληρώσουν και να αποσαφηνίσουν τη γνώση μας για το παρελθόν του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος προσφέροντας υλικό για πιο εκλεπτυσμένες ερμηνείες του παρόντος και, εν τέλει, για καλύτερα σχεδιασμένες μεταρρυθμιστικές παρεμβάσεις.

Προφανής είναι συνακόλουθα και η αξία της Βιβλιογραφίας: Διευκολύνει τους ερευνητές πληροφορώντας για τον αριθμό και τους τίτλους των παιδαγωγικών περιοδικών της κάθε περιόδου και αποτιμώντας σε αδρές γραμμές τη φυσιογνωμία τους. Πιο αναλυτικά, για κάθε έντυπο καταγράφονται τα ακόλουθα στοιχεία: τίτλος, υπότιτλος, «μότο», τόπος έκδοσης, υπεύθυνος έκδοσης, διάρκεια, συνδρομή, σχήμα, έκταση, περιοδικότητα, χαρακτήρας, συνοπτική θεματογραφία, ύπαρξη ή μη εικονογράφησης, βασικοί συνεργάτες, οι όποιες βιβλιογραφικές αναφορές και ευρετηριάσεις υπάρχουν και οι βιβλιοθήκες στις οποίες απόκειται το έντυπο.

Στην Α΄ Φάση της Βιβλιογραφίας που ήδη εκδόθηκε λημματογραφούνται 155 παιδαγωγικά περιοδικά από τα συνολικά 255 των οποίων η έκδοση εντοπίστηκε από βιβλιογραφικές πηγές, καταλόγους βιβλιοθηκών, κ.λπ. Οι αριθμοί αυτοί πιθανότατα θα αυξηθούν σε μία μελλοντική Β΄ Φάση.

Βλ επίσης