«Αποτύπωση  των ερευνών για εκπαιδευτικά θέματα που εκπονήθηκαν την τελευταία πενταετία (1996-2001) από ελληνικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ερευνητικά ινστιτούτα»

H αποτύπωση των ερευνών σε εκπαιδευτικά θέματα που έχουν γίνει στην Ελλάδα την περίοδο 1996-2001 αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης δράσης του Κ.Ε.Ε. που αφορά την αποτύπωση του εκπαιδευτικού συστήματος σε σχέση με α) τη λειτουργία της σχολικής μονάδας (κτιριακές εγκαταστάσεις, διαχείριση οικονομικών πόρων και ανθρώπινου δυναμικού, σχέση σχολείου και κοινωνικού περιβάλλοντος), β) τις δραστηριότητες της σχολικής ζωής, γ) την οργάνωση της διοίκησης του σχολικού θεσμού.

Η διεθνής βιβλιογραφία στον τομέα της τεκμηρίωσης δείχνει ότι οι σύγχρονες κοινωνίες βρίσκονται μπροστά σε ένα φαινόμενο «υπερπαραγωγής γνώσεων». Μεταξύ άλλων γίνεται φανερό ότι η παραγόμενη  γνώση (είτε αυτή αφορά έρευνες, είτε αφορά πληροφορίες) διπλασιάζεται κάθε 5 χρόνια και ότι κάθε χρόνο οι δημοσιεύσεις αυξάνονται από 10% έως 12%.

Στη χώρα μας έχουμε την εντύπωση, και ενδεχομένως ορισμένα στοιχεία μας οδηγούν στη διαπίστωση, ότι υπάρχει μια αύξουσα τάση στη παραγωγή έρευνας γενικότερα, αλλά και ειδικότερα στην παραγωγή εκπαιδευτικής έρευνας.
Αυτή η διαπίστωση εγείρει τρία βασικά ερωτήματα:

1. Κατά πόσο οι έρευνες που διεξάγονται είναι διαδεδομένες (δηλαδή γνωστές στους ενδιαφερομένους).
2. Κατά πόσο τα αποτελέσματα αυτών των ερευνών αξιοποιούνται.
3. Κατά πόσο αυτές οι έρευνες έχουν φέρει αποτελέσματα στην εκπαιδευτική πράξη.

Σε αυτά τα ερωτήματα αναζητούν λύσεις τόσο οι επιστήμονες της εκπαίδευσης όσο και θεσμικά όργανα είτε σε επίπεδο εθνικών κυβερνήσεων είτε σε επίπεδο Αρχών της Ευρωπαϊκής Ένωσης προκειμένου να συλλάβουν, να σχεδιάσουν και να υλοποιήσουν ερευνητικές πολιτικές που να επικεντρώνονται στα εκπαιδευτικά ζητήματα.

Όσον αφορά τη χώρα μας, το Κ.Ε.Ε. εκτιμά ότι βασική προϋπόθεση για την αναζήτηση απαντήσεων στα παραπάνω ερωτήματα είναι η συγκρότηση μιας υποδομής μέσω της οποίας θα εξελιχθεί και ποσοτικά και ποιοτικά η έρευνα.

Μέχρι στιγμής τα στοιχεία που διαθέτουμε δεν βασίζονται σε μια συστηματοποιημένη οργάνωση σε πανελλαδική κλίμακα και τα συστήματα πληροφόρησης που υπάρχουν λειτουργούν σε εθελοντική βάση. Δηλαδή βρισκόμαστε σε μια άτυπη διαδικασία διάδοσης γνώσεων σε σχέση με την έρευνα.

Το Κ.Ε.Ε. θεωρεί ότι οι σύγχρονες ανάγκες του εκπαιδευτικού συστήματος απαιτούν την υπέρβαση αυτής της άτυπης διαδικασίας διάδοσης γνώσεων στο χώρο της εκπαιδευτικής έρευνας και για το λόγο αυτό έχει σχεδιάσει και βρίσκεται στην πρώτη φάση της υλοποίησης, με την αποτύπωση των ερευνών για εκπαιδευτικά θέματα που εκπονήθηκαν την τελευταία πενταετία από ελληνικά ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ερευνητικά ινστιτούτα.

Η αποτύπωση θα στηριχθεί στην ανάπτυξη ενός μηχανισμού συλλογής πληροφοριών που αφορούν την εκπαιδευτική έρευνα, προκειμένου να συμβάλλει στην αξιοποίησή της. Η υλοποίηση του έργου θα είναι αποτέλεσμα της συνεργίας των Επιστημών της Εκπαίδευσης, της Τεκμηρίωσης και της Πληροφορικής. Μέσω αυτού του συνδυασμού θα οργανωθεί ένα σύστημα πληροφόρησης με τη μορφή μιας βάσης δεδομένων.

Η οργάνωση του συστήματος καταγραφής των ερευνών περιλαμβάνει δυο διαδικασίες :

Α) Τον εντοπισμό των δεδομένων εκείνων που αναφέρονται στο αντικείμενο «έρευνα» και την εξαγωγή στοιχείων που είναι απαραίτητα για τη συγκρότηση της βάσης δεδομένων (τον τίτλο, την περίληψη, τον υπεύθυνο και τους συνεργάτες (πρόσωπα, φορείς), τη διάρκεια, την πηγή χρηματοδότησης, την πιθανή δημοσίευση των αποτελεσμάτων).
Οι μηχανισμοί συλλογής πληροφοριών αφορούν έρευνες (χρηματοδοτούμενες και μη χρηματοδοτούμενες) που έχουν διεξαχθεί στο πλαίσιο ενός Πανεπιστημιακού Ιδρύματος ή Ερευνητικού κέντρου ή έρευνες που έχουν εκπονηθεί ατομικά αλλά έχουν επικυρωθεί μέσω επιστημονικής δημοσίευσης (επιστημονικό περιοδικό, συνέδριο ή συμπόσιο).
Η συλλογή των δεδομένων θα στηριχθεί αφενός μεν στη διαχείριση των υπαρχόντων αρχείων, που ευελπιστούμε να βρούμε στις Επιτροπές Ερευνών των Πανεπιστημίων, αφετέρου δε σε μια διαδικασία επιτόπιας έρευνας βάσει ερωτηματολογίου. 

Β) Την επεξεργασία της πληροφορίας
Η επεξεργασία των πληροφοριών  θα επιτρέπει την μορφοποίησή τους σε στοιχεία που όχι μόνο θα χαρτογραφούν την εκπαιδευτική έρευνα της τελευταίας πενταετίας (κατά Ίδρυμα, περιφέρεια, γεωγραφικό διαμέρισμα) αλλά και θα κάνουν δυνατή τη σύγκρισή τους με στοιχεία που αφορούν τις θεματικές περιοχές, τα αντικείμενα, τις μεθοδολογικές προσεγγίσεις κλπ. Αυτό θα επιτρέψει να δούμε ποιες προτεραιότητες δόθηκαν σε επίπεδο ερευνητικής πολιτικής, ποια αποτελέσματα εξήχθησαν και κατά πόσο αξιοποιήθηκαν τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε σύγκριση με τις άλλες χώρες.

Επιστημονική Υπεύθυνος του Έργου για το διάστημα 2001 έως 2005 Κα. Δρ. Δέσποινα Τσακίρη